عیب یابی الکترو موتور 2

[برای سیم پیچی انواع موتور, ژنراتور و تجهیزات دوار و ثابت در توان بالا و نیروگاهی اینجا را کلیک کنید .

عیب یابی الکتروموتور بخش 2
موتور هاي الکتريکي ازقبیل آسنکرون – قطب چاکدار- يونيورسال  به عیب یابی آن ها می پردازیم:
درسیستم های گرداننده مهمترین اجزاءآن موتورها می باشند .موتور ها انرژي الکتريکي را به انرژي مکانيکي تبديل مي کنند. گشتاور ورودی آن الکتریکی وگشتاور خروجی آن القایی می باشد
الكتروموتور ها را مي توان به سه دسته کلي تقسيم کرد:
1) موتور هاي آسنکرون
2) موتور هاي يونيورسال
3) موتور با قطب چاکدار
موتور هاي آسنکرون:
که با برق AC کار مي کنند از دو قسمت روتور(متحرک) واستاتور(ثابت) ساخته شده اند. زمانی که ماموتور را روشن میکنیم در شيار هاي استاتور يک ميدان مغناطيسي دوار بوجود مي آورید  که اين ميدان برروتور که قسمت گردنده موتور و داراي محور انتقال حرکت مي باشد نيز تاثیرگذاشته  ودر آن میدان مغناطيسي بوجود مي آيد .دراین حالت با به وجود آمدن قطب هاي مغناطيسي هم نام وغيرهم نام عمل جذب ودفع انجام می شود که باعث حرکت چرخشي روتور مي گردد. براي راه اندازي موتور ها از حالت ثابت به متحرک  روش هاي مختلفي بکار برده میشود که مهمترين آن ها عبارتند از:
الف- آسنکرون با راه انداز بدون خازن  که به اصطلاح کلاجی گفته می شود :
در اين موتور به غير از سيم پيچي هاي اصلي يک سري سيم پيچ کمکي نيز قرار دارد. که باعث به وجودآمدن یک ميدان مغناطيسي ديگري با فاصله زماني با ميدان مغناطيسي اصلي شکل میگیرد که باعث چرخش پرقدرت تر موتور مي گردد. پس از اين که سرعت موتور به 75 درصد سرعت نامی برسد کلید گریز ازمرکز عمل میکند وسیم پیچ کمکی را ازمدار خارج میکند .
ب – آسنکرون با راه انداز خازن موقت :
اين موتور ها داراي علامت اختصاري CSM مي باشند وداراي يک خازن الکتروليتي با ظرفيت حدود 200 الي 500 ميکرو فاراد است. که باسيم پيچ کمکي به طور سري بسته شده وهر دوي آنها باسيم پيچ اصلي موازي شده است . خازن وسيم پيچ کمکي يک اختلاف فاز ودو ميدان مغناطيسي بوجود مي آورد که باعث چرخش موتور مي گردد. در اين موتور نيز کليد گريز از مرکز سيم پيچ کمکي را از مدار خارج مي کند.برای توضیحات بیشتر اینجا را کلیک کنید
ج – آسنکرون با راه انداز خازن موقت وخازن دايم :
این موتور دارای دوخازن می باشد که یکی به صورت موازی باکلید گریزازمرکزمی باشد ودیگری با کلید گریزازمرکز سری است  زمانی که کلید گریز ازمرکز عمل کند يکي از خازن ها پس از راه اندازي از مدار خارج شده وخازن ديگر در حالتي که با سيم پيچ کمکي سري مي باشد در مدار باقي مي ماند.برای توضیحات بیشتر اینجا را کلیک کنید
 
د – آسنکرون با راه انداز خازن دايمي :
در اين موتور ها که داراي قدرت کم تري نسبت به موتور هاي قبلي هستند از يک خازن که با سيم پيچ کمکي سري بسته شده است استفادهمی شود و این موتور ها فاقد کلید گریز ازمرکز می باشند  بنابر اين خازن به همراه سيم پيچ کمکي هميشه در مدار باقي می ماند.برای توضیحات بیشتر اینجا را کلیک کنید

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور شناسايي سيم پيچ هاي اصلي وکمکي:

• سيم پيچ هاي اصلي در زير شيار ها و سيم پيچ کمکي در رو قرار گرفته شده اند .
• سطح مقطع سيم هاي کمکي هميشه از سيم هاي اصلي کمتر است.
• سيم پيچ کمکي داراي مقاومت بيشتري نسبت به سيم پيچ اصلي است ودر ضمن خازن با سيم پيچ کمکي سري شده است.

عيب يابي موتور هاي آسنکرون – معيوب شدن موتور ها يا مربوط به قطعات برقي مثل سيم پيچ ها وخازن است يا مربوط به قطعات مکانيکي مثل بلبرينگ و بوشن هامی باشد .
 
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور عيب يابي قطعات برقي:

عيب 11 – هنگامی که موتور روشن می شود, فیوز عمل می کندوموتور خاموش می شود.
علت 11- درمدار اصلی موتور اتصال کوتاه رخ داده است  .
رفع عيب 11 – دوشاخه ،سيم هاي رابط وکلمپ را بررسي کرده در صورت پيدا کردن محل اتصالي آن را رفع  مي نماييم.
عيب 12-هنگامی که موتورروشن می شود ,فیوزعمل می کند وموتور خاموش می شود.
علت 12 – زمانی که موتور سوخته باشد.
رفع عيب 12 – با مشاهده استاتور وسيم پيچ هاي موتور عيب حاصله مشخص می شود وبراي رفع آن بايد موتورکامل سيم پيچي شود
عيب 13 – هنگامی که موتور روشن می شود, فیوز عمل می کندوموتور خاموش می شود.
علت 13 – خازن اتصال کوتاه شده است.
رفع عيب 13 – زمانی که ما خازن را ازمدار خارج کنیم وموتور را روشن کنیم اگر فیوز عمل نکند مشخص می شود موتور سالم است وبايد خازن را تعويض نمود.

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور عيب يابي قطعات مکانيکي

عيب 1 – رتورالکتروموتور چه در حالت روشن وچه در حالت خاموش به سختي حرکت مي کند.
علت 1 – خراب شدن بلبرینگ وهمچنین یاتاقان های دوسرموتور  .
رفع عيب 1 – خراب شدن بلبرينگ ها شامل  1 – حلقه های بلبرینگ ترک برداشته است ویاترک برداشتن ساچمه ها و غلطک ها  2- به دلیل اینکه ذرات سخت دربین ساچمه ها قرار میگیرد باعث به وجود آمدن حفره وشیار می شود. ج – گريپاژ که ناشي از کثيفي و سخت شدن گريس بلبرينگ مي باشد. د – فرسودگي وپوسيدگي – که به علت درست جا نزدن بلبرينگ ونفوذ رطوبت وهمچنین عدم گريس کاري مناسب بوجود مي آيد. براي تشخيص عیب های گفته شده. بلبرينگ را از نظر ظاهري مشاهده ولقي بين حلقه وساچمه را امتحان مي کنيم. همچنین با چرخاندن بلبریتگ صدار غیرعادی شنیده شودمشخص می شود بلبرینگ خراب است که بايد بلبرینگ تعويض گردد.
عيب 2 – بعضی مواقع رتور الکتروموتور با صدای زیادی می چرخد.
علت 2 – گشاد بودن بلبرینگ درجای خود .
رفع عيب 2 – بلبرینگ درجای خود قشنگ جا نرفته است  وقشنگ گیرس کاری نکردن بلبرینگ  باعث لقي بلبرينگ در جاي خود شود. رفع عيب- باید بلبرینگ در صورت معيوب بودن عوض شود ویا آن را تراشکاری کرد.
2) موتور هاي يونيورسال
اين موتور ها که هم با جريان متناوب وهم با جريان مستقيم کار مي کنند از دو قسمت اصلي تشکيل شده اند:
الف: قطب ها
ب – آرميچر
در موتور یونیورسال ميدان مغناطيسي قطب ها بر خلاف موتور هاي آسنکرون دوار نيست وسيم پيچ آرميچر که قسمت گردنده موتور است با سيم پيچ قطب ها سري بسته شده است . زمانی که جریان ازمدار عبورمی کند خطوط میدان مغناطيسي قطب ها با خطوط میدان آرميچر عکس العمل نشان داده وباعث گردش موتور مي شود.یکی از ویژگی های این موتورسرعت بالای این موتور هابوده وخيلي سريع به سرعت نهايي مي رسند. کاربرد این موتور ها در اکثر لوازم برقي خانگي مثل چرخ گوشت، آب ميوه گيري ،هم زن ،آسياب ,جاروبرقی و… استفاده مي شود. براي برقراري ارتباط الکتریکی بین قطب ها با آرميچر که گردان مي باشد از قطعه اي بنام کلکتور استفاده مي شود. کلکتور از تيغه هاي مسي کنار هم تشکيل شده است که به شکل استوانه روي محور قرار دارد. تيغه  ها ازیکدیگر واز محور آرميچر بوسيله ميکا عايق شده اند وسيم پيچ هاي داخل شيار آرميچر به وسيله پيچک ها به يکديگر وصل مي شوند. دو قطعه ذغال به همراه فنر پشت آن ها ارتباط الکتریکی بین  قطب ها با کلکتور را ميسر مي سازد.برای توضیح بیشتر برای موتورهای یونیورسال اینجا راکلیک کنید

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور عيب يابي الکتروموتورهاي يونيور سال

عيب 1 – موتور روشن نمي شود.
علت 1 – قطع  برق.
رفع عيب 1 – پريز ،دوشاخه وسيم رابط را با آوامتر آزمايش نموده و رفع عيب مي کنيم.
عيب 2 – موتور روشن نمي شود.
علت 2 – کوتاه شدن ذغال ها.
رفع عيب 2 – چون ذغال ها جزيي از مدار سري موتور مي باشد.با کوتاه شدن آن ها ممکن است مدار قطع گردد وموتور روشن نشود با تعويض ذغال رفع عيب مي شود در صورت نبودن ذغال در اندازه مورد نظر مي توان از ذغال بزرگ تر استفاده کرده وبا سوهان آن را به اندازه دلخواه در آورد.
عيب 3 – موتور روشن نمي شود.
علت 3 – خرابي فنر ذغال ها
رفع عيب 3 – به منظور درگير بودن هميشگي ذغال با کلکتور از قطعه اي فنر در پشت ذغال استفاده مي شود گاهي در اثر رطوبت ويا کار زياد خاصيت خود را از دست داده ومدار قطع مي گردد. باتعويض فنر رفع عيب مي شود.
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور روشهای مختلف راه اندازی موتورهای آسنكرون

موتورهای آسنكرون با توجه به قدرت و ولتاژ آن به طریق مختلف راه اندازی ميشوند و با توجه به اينكه موتور در لحظه شروع به كار جريان زيادی مي كشد و اين جريان زياد علاوه بر اينكه به خود موتور صدمه ميزند به مصرف كننده های ديگری كه از اين خط تغذيه می كنند لطمه زده و كار آنها را مختل می سازد.
بنابراين برای كم كردن جريان شروع به كار موتور بايد چاره ای انديشيد؟؟
معمولاً به روشهای زير راه اندازی مي شود در نتيجه جريان راه اندازی‌ كم مي شود:
1) به طور مستقيم
2) توسط كليد يا مدار ستاره – مثلث
3) توسط كمپانساتور
4)راه اندازی بوسيله اضافه كردن مقاومت در مدار روتور
5) راه اندازی بوسيله داخل كردن مقاومت در مدار استاتور
1- راه اندازی موتور به طور مستقيم: برای‌ موتورهايی كه بزرگ نيستند و‌ آمپر زيادی از شبكه نمی كشند بوسيله يك كليد سه قطبی به شبكه متصل مي شوند.
2- راه اندازی ستاره – مثلث: ابتدا ولتاژ اوليه را كه بر هر فاز متصل ميشود ،‌ را كم مى كنيم سپس وقتي كه موتور به دور نرمال خود رسيد ولتاژی كه به هر فاز می رسد را زياد می كنيم.
بنابراين در لحظه اول كليد به حالت ستاره بوده يعنی ولتاژ دو سر هر فاز به u/√3 تقليل می يابد در نتيجه موتور با توان 3/1 توان نامی خود كار می كند.
استعمال كليد روی انواع موتورها با روتور قفسه ای يا روتور سيم پيچی امكان پذير است. ولی در موتورهايی كه با بار زياد كار می كنند از كليد برای راه اندازی استفاده نمی شود. چون گشتاور مقاوم بار زياد است.
3- راه اندازی توسط كمپانساتور: اين وسيله راه اندازی كه اتوترانسفورماتور كاهنده است بين موتور و شبكه قرار می گيرد. اين طريق راه اندازی به دليل اينكه جريان شروع به كار و گشتاور شروع به كار هر دو به يك نسبت پايين می آيند خيلی خوب است. ولی چون هزينه آن گراناست فقط در موتورهايی كه قدرت زياد دارند استفاده می شوند.
4- راه اندازی موتورهای قفسه ای بوسيله قرار دادن مقاومت سر راه استاتور: برای جلوگيری از عبور جريان زياد در موقع راه اندازی موتور ميتوان مقاومت هايی به طور سری سر راه سيم پيچی هایموتور قرار دارد. و به تدريج كه موتور دور می گيرد دسته مقاومتهای راه انداز را به طرف چپ حركت داده در اين صورت كم كم مقاومتها از سر راه مدار خارج مي شود.
اين طريق راه اندازی به دليل تلفات انرژی در مقاومتها زياد و نيروی كشش در لحظه شروع به كار كم ، استعمال كمی دارد.
5- راه اندازی موتورهای آسنكرون با روتور سيم پيچی با قرار دادن مقاومت سر راه روتور: تمام مقاومتهای راه انداز را سر راه سيم پيچی روتور قرار داد . بدين وسيله مقاومت مدار سيم پيچی روتور را به حداكثر مقدار خود ميرسانند و سپس استاتور را به شبكه برق وصل می كنند . مقاومت روئستای روتور به تدريج از مدار خارج م يشود.
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور پيدا كردن سرسيم های موتور آسنكرون UVW-XYZ

آيا می دانيد اگر موتور آسنكرونی سه فازی داشته باشيم و 6 سر سيم ، كه سر سيم های آن مشخص نيست ، چه بايد كرد؟؟
اگر اين سر سيم ها اشتباه وصل شود در عملكرد موتور چه تغييری حاصل می شود؟
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور تعيين آرايش كلافها در شيار

موتورهای سه فاز از سه سيم پيچ تشكيل شده كه هر كدام از اين سيم پيچها 3/1 شيارهای استاتور را اشغال می كند. اين سيم پيچها به فاز اول (R) ، فاز دوم (S) ، فاز سوم (T) شناسايی می شوند.
سيم پيچی كه از فاز Rتغذيه می كند شروع سيم پيچی را (U ) و انتهای آنرا با ( X )
سيم پيچی كه از فاز S تغذيه می كند شروع سيم پيچی را (V ) و انتهای آنرا با ( Y )
سيم پيچی كه از فاز T تغذيه می كند شروع سيم پيچی را (W ) و انتهای آنرا با ( Z )

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور برای يافتن سر سيم ها‌

ابتدا بايد دو سر هر كلاف را پيدا كنيد از مولتی متر يا هر روش ديگری كه می شناسيد. ( يك سر مولتی متر را به يك سر سيم گرفته ، سر ديگر مولتی متر را با 5 سر سيم باقی مانده امتحان می كنيد . هر كدام كه راه داد ، آن يك كلاف سيم پيچ است).
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور اشتباه در سرسيم ها

همانطور كه می دانيم موتور سه فاز از سه سيم پيچ تشكيل شده است.كه هر كدام از سيم پيچها 3/1 شيارهای استاتور را اشغال كرده وباعث تشكيل قطب در موتور می شود و قطب ها حركت دورانی به روتورمی دهد. حال اگر سر سيمی تغيير كند در موتور ايجاد قطب نمی شود و موتور حركت نمی كند و می تواند باعث سوختن موتور شود .
قبل از انجام كار اگر بار روی موتور قرار دارد بار را از روی موتور برداريد.
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور تنظيم دور موتورهای آسنكرون

با دانستن رابطهNr=[60f/p](1-S) دور موتور آسنكرون را ميتوان به طريقه های زير تنظيم نمود:
1) تغيير فركانس ولتاژ شبكه
2) تغيير قطبها
3) داخل كردن مقاومت در مدار روتور
4) تغيير ولتاژ موتور

1. تغيير دور بوسيله تغيير فركانس: با تغيير فركانس سرعت سنكرون تغيير ميكند و دور موتور تغيير ميكند . ميتوان برای تغيير فركانس از يك مولد يا مبدل فركانس استفاده نمود. و يك يا چند موتور القايی كه در شرايط مشابهی كار می كنند بوسيله آنها تغذيه شوند. مانند موتور ماشينهای كارخانه فولاد سازی و موتورهای محرك ماشين نساجی
2. تغيير دور بوسيله تغيير عده جفت قطبها: اين تغيير را در موتورهای آسنكرونی است كه بتوان با سيم پيچهای‌ آن تغيير قطب داد كه اين حالت در موتورهای دو سرعته ( دالاندر ) ديده می شود كه ميتوان با كليد ( دالاندر ) دور موتور را تغيير داد.
3. تغيير دور با داخل كردن مقاومت در مدار روتور: در موتورهای آسنكرون با روتور سيم پيچر شده با تغيير مقاوت مدار روتور ميتوان سرعت گردش روتور را تنظيم كرد ولی چون راندمان موتور بر اثر تغيير دور تغيير مي كند در نتيجه كاربرد اين روش خيلی كم است

4.تغيير دور با تغيير ولتاژ: از اين روش در موتورهای كوچك مانند پنكه و … استفاده مي شود.
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور موتور آسنكرون با روتور سيم پيچی شده (روتور رينگی)

5)روتور سيم پيچی شده: به جای ميله ، استاتور را می توان سيم پيچی سه فاز كرد و اينسيم پيچها را به صورت ستاره وصل می كنيم. درروی محور اين موتور سه حلقه كه نسبت به هم و نسبت به محور عايق هستند (رينگ) قرار دارد. سه سر سيم پيچی روتور به اين سه حلقه متصل می شود و به وسيله جاروبكهائی كه روی حلقه ها تكيه دارند به يك مقاومت سه فاز ستاره متصل مي شود.
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور مزايای موتور آسنكرون با روتور سيم پيچی شده

در موقع شروع به كار گشتاور قوی دارد .
بر خلاف موتور آسنكرون با روتور قفسه ای كه جريان شروع به كار آنها كم است جريان شروع به كار كمی‌ دارد .
سرعت آن در مقابل بارهای مختلف تقريباً ثابت است .
تعداد دور آن تا حدی قابل تنظيم است .( با كم و زياد كردن رئوستا راه انداز)
مي توان تا حدی بار آن را زياد كرد .
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور معايب موتورهای آسنكرون با روتور سيم پيچی شده

در مقابل تغيير ولتاژ حساسيت دارد .
ضريب قدرت آن در موقعيكه بار به حد نرمال نيست كم می باشد .
ضريب قدرت آنها نسبت به ضريب قدرت موتور آسنكرون با روتور قفسه ای كمتر است.
موارد استفاده و كاربرد موتورهای آسنكرونبا روتور سيم پيچی شده:
از موتور آسنكرون با روتور سيم پيچی شده :برای قدرت های خيلی زياد مخصوصاً اگر با فشار قوی باشد استفاده می شود و يا اينكه در موقع شروع به كار، موتور احتياج به گشتاور زياد داشته باشد مانند به راه انداختن ترن يا جرثقيلها و غيره
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور راه اندازي موتورهاي سنكرون در حالت بارداري

ساختمان : استاتور موتورهاي سنكرون از نظر ساختمان دقيقاً مشابه استاتور موتورهاي القايي است سيم پيچهاي سه فاز آن در داخل شيارهاي هسته آهني استاتور تعبيه شده كه وظيفه آنها ايجاد ميدان دوار در هسته استاتور است.
روتور اين موتور به صورت يكپارچه يا از ورقهاي مغناطيسي ساخته مي شود و بر روي آن يك سيم پيچي جريان مستقيم به نام سيم پيچ تحريك نصب مي شود.
جريان تغذيه سيم پيچي تحريك روتور، از طريق دو حلقه كه بر روي محور روتور نصب شده به وسيله جاروبكها تأمين مي شود و روتور اين موتورها عملا بصورت يك مغناطيس الكتريكي (چرخ قطب) رفتار مي كند كه تعداد قطبهاي روتور به اندازه قطبهاي سيم پيچي استاتور خواهد بود.
طرز كار: هنگام وصل استاتور به شبكه سه فاز ، يك ميدان دوار كه سرعت آن متناسب با فركانس شبكه و تعداد قطبهاي استاتور است در آن بوجود مي آيد و سطح روتور را جاروب مي كند.قطبهاي روتور از طريق قطبهاي غير همنام استاتور جذب و لحظه اي بعد مجدداً اين قطبها به وسيله قطبهاي همنام استاتور دفع خواهند شد. پس ميانگين گشتاور صفر و روتور حركت نمي كند قطبهاي روتور به دليل سنگيني و اينرسي موجود در آن نمي توانند به سرعت همراه ميدان دوار استاتور بچرخند. پس بايد با يك وسيله كمكي (راه انداز) ابتدا سرعت روتور را به نزديكي سرعت ميدان دوار استاتور رساند تا روتور بتواند همراه ميدان دوار چرخش كند.
سؤال: گشتاور راه اندازي اين موتورها چقدر است؟
اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور روشهاي راه اندازي موتورهاي سنكرون

براي راه اندازي موتورهاي سنكرون سه روش اساسي مي توان به كار برد.
1)كاهش سرعت ميدان مغناطيسي استاتور: تا حدي كه روتور بتواند طي نيم سيكل چرخش ميدان مغناطيسي شتاب بگيرد و با آن قفل شود . اين كار را مي توان با كاهش فركانس منبع تغذيه انجام داد.
2)استفاده از يك گرداننده اوليه: كه سرعت موتور را تا حد سرعت سنكرون بالا ميبرد و با طي مراحل موازي كردن ماشين مثل ژنراتور روي خط آورده شود. پس از اين مراحل خاموش كردن با جدا كردن گرداننده اوليه ماشين سنكرون را تبديل به موتور خواهد كرد.
3) استفاده از سيم پيچ هاي ميرا كننده كه در انتهاي قطبين روتور نصب مي شود.
در موتورهاي سنكرون سرعت حركت روتور در هر حال برابر با سرعت ميدان دوار استاتور خواهد بود و افزايش بار فقط عقب ماندگي روتور نسبت به ميدان را موجب مي شود.
اختلاف فاز اين دو ميدان Bs وBR همان زاويه گشتاور است كه از0 تا90 تغيير مي كند. البته اگر افزايش بار بيش حد باشد. موتور از حالت سنكرونيزم خارج خواهد شد كه اصطلاحا آن را ناپايدار مي ناميم ضمنا هنگام كار با سرعت سنكرون با تغييرات جريان تحريك امتداد جريان آرميچر و ضريب قدرت ماشين از حالت پس فازي به اهمي و پيش فازي قابل كنترل خواهد بود كه از اين خاصيت جهت اصلاح ضريب قدرت شبكه استفاده مي شود كه به موتورهاي سنكرون پر تحرك (كاردر حالت پيش فازي) خازنهاي سنكرون نيز گفته مي شود. (موتورهاي سنكرون در حالت كار پيش فازي كم تحريك هستند.) مدار معادل تكفاز موتور سنكرون بصورت زير مي باشد.